Welke soorten asbest zijn er?

Er bestaan verschillende soorten asbest mineralen, de één al wat gevaarlijker dan de andere. Over het algemeen zijn deze onder te verdelen in twee hoofdgroepen: spiraalvormige en rechte asbestmineralen. Onder spiraalvormige asbest valt chrysotiel, ofwel witte asbest. Voorbeelden van rechte asbest zijn crocidoliet (blauwe asbest), amosiet (bruine asbest), anthophylliet (gele asbest), tremoliet (grijze asbest) en actinoliet (groene asbest).

De meest bekende en gebruikte asbestsoort is chrysotiel, ofwel witte asbest. Dit is over het algemeen gezien de ‘minst gevaarlijke’ asbestsoort, vergeleken met groene, blauwe of bruine asbest. Uiteraard blijft elke soort erg schadelijk voor de mens en wordt het verwijderen van eender welke asbestsoort ten zeerste aangeraden.

Soorten asbest en hun structuur

Verder kan ook de structuur van deze asbestsoorten verschillen. Zo bestaat er hechtgebonden asbest en niet-hechtgebonden asbest. Hechtgebonden asbestmaterialen zijn producten waarin asbest sterk verwerkt is. De asbestvezels zijn dan sterk verbonden in een ander materiaal, denk bijvoorbeeld aan asbestcement golfplaten. Omdat de asbestvezels sterk in het product zijn verwerkt is de kans klein dat er vezels vrijkomen. Dit geldt echter wel enkel voor materialen die niet beschadigd zijn. Wanneer asbesthoudend materiaal beschadigd is kan ook hechtgebonden asbest zomaar vrijkomen en serieuze ziekten veroorzaken.

Bij losgebonden of niet-hechtgebonden asbestmateriaal is asbest niet sterk verwerkt in een ander materiaal. Niet-hechtgebonden asbest is het meest gevaarlijke, omdat bij deze structuur de vezels vrij los van elkaar zitten en daardoor zeer snel kunnen vrijkomen. Daardoor kunnen ze ook sneller ingeademd worden door mensen wat erg schadelijk is voor uw gezondheid. Bovendien heeft het ook een hoog asbestgehalte, ongeveer tussen de 75% en 100%.

We geven hieronder graag nog een handig overzicht van de verschillende soorten asbest en hun specificaties:

Chrysotiel

Witte asbest wordt over het algemeen het vaakst gebruikt. In de hoogtijdagen van de asbest productie was zo’n 98% van de totale wereldproductie namelijk witte asbest. Naar schatting is zo’n 80% van alle asbestmaterialen in België en Nederland gemaakt van chrysotiel. Opmerkelijk is ook dat het de enige asbestsoort is die vezels heeft in de vorm van serpentijn, een ander soort mineraal. Dit houdt in dat chrysotiel als enige asbest soort gekrulde vezels heeft, waar de overige soorten vaak rechte vezels heeft. Deze gekrulde vezels lijken iets minder schadelijk te zijn dan rechte vezels, al blijft het uiteraard oppassen met asbest aangezien de gevolgen voor de gezondheid enorm kunnen zijn.

Zo werd in 2010 door het Instituut Asbest Slachtoffers (IAS) in een onderzoek geconcludeerd dat er geen medische en ook geen wetenschappelijke ondersteuning is om chrysotiel (wit asbest dus) eventueel uit te zonderen in een wereldwijd verbod op asbest. Daar wordt ook nog eens benadrukt dat echt elke vorm van asbest, dus ook witte asbest, kankerbevorderend kan zijn. Daarom is het zo belangrijk extreem voorzichtig te zijn met het gebruik van asbest.

Tremoliet

Tremoliet is een van de mineralen waar asbest van gemaakt werd in de tijd dat dit nog volop geproduceerd werd. Deze grijze asbest werd eigenlijk nauwelijks gebruikt voor industriële toepassingen. Er wordt geschat dat tremoliet slechts enkele procenten van de totale asbestproductie omvat.

Tremoliet of grijze asbest is – evenals blauwe en bruine asbest – amfibool. Dat betekent dat het niet uit zachte en flexibele vezels bestaat, maar uit de hardere en kristalachtige vezels die schadelijker zijn voor de gezondheid dan de zachtere vezels.

Actinoliet

Actinoliet is een mineraal, onder de volksnaam bekend als straalsteen, waar asbest van gemaakt kan worden. Deze groene asbestsoort behoort tot de amfibolen. In zijn onbewerkte vorm is het materiaal niet radioactief en bestaat het voornamelijk uit vezels. Dat is waarom het vaak gebruikt wordt (werd) om asbest van te produceren. Wanneer het asbest eenmaal verwerkt is, is de groene kleur van het actinoliet niet meer terug te zien en kan dit enkel na testen in het laboratorium verder worden uitgezocht.

Eigenlijk werd actinoliet nauwelijks bestemd voor industriële doeleinden. Het materiaal is namelijk veel te hard en te broos om als isolatiemateriaal te gebruiken en het was ook niet zo geschikt voor het gebruik van asbestcement. Hiervoor waren veel betere asbest mineralen voorhanden. Daarom wordt groene asbest dan ook niet zo vaak terug gevonden.

Anthofylliet

Anthofylliet wordt in de volksmond ook wel gele asbest genoemd. De vraag naar gele asbest was (en is) echter vrij klein omdat andere asbestsoorten veel eenvoudiger te delven waren en daardoor betere alternatieven waren. In de industrie werd het dan ook niet vaak toegepast om er asbest van te produceren. De kans dat er dus gele asbest in materialen in uw woning verwerkt zijn, is dus zeer klein.

Crocidoliet

Crocidoliet is een mineraal en wordt in de volksmond ook wel blauwe asbest genoemd. Blauwe asbest wordt gezien als de gevaarlijkste vorm van asbest. Het asbest is, zoals de naam als doet vermoeden, blauw van kleur.

Voor de meeste toepassingen wordt witte asbest gebruikt. In slechts zo’n 4% van alle verwerkte asbest wordt blauwe asbest gebruikt. Crocidoliet wordt voornamelijk gebruikt als niet-hechtgebonden, dus ongebonden asbest. Vaak gaat het om isolerende materialen waarbij de vezels dus niet stabiel vast zitten in het asbest materiaal. Het wordt dan ook vaak gebruikt in spuit-asbest. Dat is ook de reden dat blauwe asbest als de gevaarlijkste van zijn soort beschouwd wordt.

Amosiet

Amosiet, ook wel bruin asbest genoemd, werd eigenlijk nauwelijks gebruikt voor het produceren van asbest. Dat komt omdat amosiet relatief lastig te winnen is, of in ieder geval veel lastiger dan de meest voorkomende asbestmineralen. In minder dan 1% van al het asbest dat in België en Nederland gevonden is werd amosiet gebruikt. De kans dat amosiet dus terug te vinden is in uw woning is bijzonder klein.

Een voordeel van amosiet is dat het een amfibool is. Dat houdt in dat het niet uit zachte, maar uit harde vezels bestaat waardoor deze niet snel kunnen verstuiven en het relatief eenvoudig te verwerken is.